Coraz więcej obserwacji i analiz
wskazuje, że dominującym schorzeniem naszych czasów stają się uzależnienia,
potocznie nazywane często nałogami. Coraz częściej w rozmowach, w mediach,
placówkach terapeutycznych pojawiają się słowa alkoholizm, lekomania,
nikotynizm, seksoholizm, pracoholizm. Najbardziej znane rodzaje tych schorzeń
związane są z zażywaniem specyficznych substancji chemicznych, które wywierają
wpływ na stany psychiczne, takich jak alkohol etylowy, heroina, kokaina,
amfetamina, marihuana, nikotyna, leki uspokajające lub pobudzające. Większość
ludzi sądzi więc, że uzależnienia ograniczają się tylko do patologicznego
zażywania tych substancji.
Uzależnienie , rozumiane jako poważne i niebezpieczne zaburzenie zdrowia
jednostki, może pojawić się również w obszarze wielu zachowań, które należą do
normalnego, podstawowego dla życia sposobu postępowania. W pewnych
okolicznościach nałogową i niebezpieczną formę mogą przyjmować zachowania
związane z odżywianiem się, życiem seksualnym, z wykonywaniem pracy, z
ćwiczeniami fizycznymi, a nawet uprawianiem gier
Jakie wspólne elementy można
odkryć, porównując tak różne odmiany nałogowych zaburzeń?
Uporczywe dążenie do zażywania danej substancji lub do wykonywania określonych czynności, którego siła daje subiektywne poczucie nieodpartego przymusu wewnętrznego;
Uporczywe powtarzanie tych czynności, mimo szkód, które powodują, a w przypadku podejmowania prób powstrzymywania się od tego, co szkodzi, doznawanie niepowodzeń i załamywanie się kontroli nad tym postępowaniem;
Pojawianie się bardzo przykrych stanów psychicznych i dolegliwości fizycznych, kiedy przedłuża się okres przerwy w zażywaniu substancji lub powstrzymywania się od nałogowych czynności, oraz silne doznawanie oczekiwanej ulgi po zakończeniu przerwy. Nie każdemu zachowaniu związanemu z uzależnieniem muszą towarzyszyć w jednakowym stopniu wszystkie wymienione elementy, jednak większość z nich jest stosunkowo łatwa do zaobserwowania. Najbardziej widoczne są w przypadku uzależnienia od alkoholu i heroiny, gdy osoba bardzo silnie doznaje głodu alkoholowego lub narkotycznego i traci kontrolę nad zażywaniem tych substancji. W przypadku zażywania substancji psychoaktywnych jak i przy podejmowaniu nałogowych czynności towarzyszą intensywne stany emocjonalne, odgrywające istotną rolę w uporczywym podejmowaniu zachowań przynoszących szkodę.
Szczególną rolę spełniają: intensywne doświadczanie przyjemności, ostre wzbudzanie napięcia i ekscytacji, głębokie stany rozluźnienia i relaksacji zbliżające się do depersonalizacji oraz specyficzny rodzaj doznań nazywanych stanami zmienionej świadomości. Wydaje się, że kluczową rolę w upowszechnieniu się nałogów odgrywa dążenie do uzyskania kontroli nad swoimi uczuciami w celu złagodzenia cierpienia i zapewnienia sobie ulgi.
Psychoterapeuci mówią, że dążenie to może przekształcić się w pułapkę nałogu. Natarczywe sięganie po przyjemność czasem prowadzi człowieka do cierpienia, którego nie może uniknąć inaczej, jak przez powtarzanie czynności, które mu cierpienie sprawia. Potrzebna jest wówczas psychoterapia.
Uporczywe dążenie do zażywania danej substancji lub do wykonywania określonych czynności, którego siła daje subiektywne poczucie nieodpartego przymusu wewnętrznego;
Uporczywe powtarzanie tych czynności, mimo szkód, które powodują, a w przypadku podejmowania prób powstrzymywania się od tego, co szkodzi, doznawanie niepowodzeń i załamywanie się kontroli nad tym postępowaniem;
Pojawianie się bardzo przykrych stanów psychicznych i dolegliwości fizycznych, kiedy przedłuża się okres przerwy w zażywaniu substancji lub powstrzymywania się od nałogowych czynności, oraz silne doznawanie oczekiwanej ulgi po zakończeniu przerwy. Nie każdemu zachowaniu związanemu z uzależnieniem muszą towarzyszyć w jednakowym stopniu wszystkie wymienione elementy, jednak większość z nich jest stosunkowo łatwa do zaobserwowania. Najbardziej widoczne są w przypadku uzależnienia od alkoholu i heroiny, gdy osoba bardzo silnie doznaje głodu alkoholowego lub narkotycznego i traci kontrolę nad zażywaniem tych substancji. W przypadku zażywania substancji psychoaktywnych jak i przy podejmowaniu nałogowych czynności towarzyszą intensywne stany emocjonalne, odgrywające istotną rolę w uporczywym podejmowaniu zachowań przynoszących szkodę.
Szczególną rolę spełniają: intensywne doświadczanie przyjemności, ostre wzbudzanie napięcia i ekscytacji, głębokie stany rozluźnienia i relaksacji zbliżające się do depersonalizacji oraz specyficzny rodzaj doznań nazywanych stanami zmienionej świadomości. Wydaje się, że kluczową rolę w upowszechnieniu się nałogów odgrywa dążenie do uzyskania kontroli nad swoimi uczuciami w celu złagodzenia cierpienia i zapewnienia sobie ulgi.
Psychoterapeuci mówią, że dążenie to może przekształcić się w pułapkę nałogu. Natarczywe sięganie po przyjemność czasem prowadzi człowieka do cierpienia, którego nie może uniknąć inaczej, jak przez powtarzanie czynności, które mu cierpienie sprawia. Potrzebna jest wówczas psychoterapia.
